تعريف:

آنفلوانزاي پرندگان ، يك بيماريويروسي مي باشد كه دستگاههاي تنفس ، گوارش يا عصبي بسياري از انواع طيور و سايرپرندگان را مبتلا مي سازد . شديدترين نوع بيماري به صورت حاد و عمومي مي باشد كهدر طيور با يك دوره كوتاه و مرگ و مير بسيار بالا مشخص مي گردد .

آنفلوانزاي پرندگان مي تواند در بيشترگونه هاي پرندگان بروز نمايد . درايالات متحده بيشتر موارد شيوع بيماري ، دربوقلمونها و اردكها بوده است . معدودي از واگيري ها نيز در ماكيان ديده شده است.يكي از اين موارد كه در سال 1983 تا 1984 اتفاق افتاد به اجراي يك برنامه ريشه كنيايالتي انجاميد كه مستلزم از بين بردن 17 ميليون پرنده بود . پرندگان در تمام گروههاي سني ، حساس قلمداد مي شوند . واگيريهاي آنفلوانزاي پرندگان ، در سراسر جهاناتفاق افتاده است .

ويروسهاي آنفلوانزا جزو ارتوميكزوويروسها طبقه بندي شده اند كه داراي سروتيپ هاي A,B,C مي باشند . تيپ هاي B,C تنها در انسان شناسايي شده اند .تمام ويروسهاي آنفلوانزاي پرندگان داراي آنتي ژن تيپ A هستند . اين آنتي ژن در آزمايش ژل ديفوزيون براي تشخيص آنتي باديعليه ويروسهاي تيپ A مورد استفادهقرار مي گيرد .

ويروسهاي آنفلوانزا داراي دو آنتي ژنسطحي مهم به نامهاي هماگلوتينين و نورامينيداز هستند كه در تشخيص ويروسهاي خاصمفيد مي باشند . حداقل 13 هماگلوتينين و 9 نورامينيداز وجود دارند كه تعداد زيادياز تحت تيپ هاي ويروس را به وجود آورده اند . بين اين تحت تيپ ها حفاظت متقاطعوجود ندارد .

ويروسهاي آنفلوانزا از نظر بيماريزايي و قابليت انتشار در بين پرندگان ، با يكديگر بسيار متفاوتند . در حالي كه تيپهاي 5 و 7 هماگلوتينين در شكل بسيار بيماري زاي AI دخالت دارند ، اين تيپ ها همچنين درعفونت هاي خفيف تر يا بدون نشانه در پرندگان نيز موثر مي باشند .

پرندگان آبزي ( اعم از وحشي و اهلي)مخازن عمده طبيعي براي ويروسهاي آنفلوانزا مي باشند. گاهي پرندگان آبزي وحشي كهمعمولاً نشانه هاي بيماري را بروز نمي دهند و ممكن است ويروس را به مدتطولاني دفع نمايند .

نشانه هاي باليني:

نشانه هاي آنفلوانزا بسيار متفاوتبوده ، به عوامل چندي از قبيل : سن و گونه پرنده ، حدت ويروس ، عفونت هاي همزمان وكيفيت پرورش بستگي دارد .

در بسياري از موارد ، نشانه هاي تنفسيشامل : سرفه ، عطسه ، صداي رال ، ريزش اشك ، تورم سينوس، كاهش توليد تخم يا تركيبياز آنها وجود دارد . ممكن است اسهال ، ادم سرو صورت يا اختلالات عصبي وجود داشتهباشد .

در بوقلمونهاي جوان و درحال رشد ،بخصوص وقتي عفونتهاي ثانوي مانند وباي ماكيان، كلي باسيلوز يا كريزاي بوقلموناتفاق مي افتند ممكن است اين بيماري به صورت تحت باليني يا شديد باشد .

ميزان ابتلاو مرگ و مير بسيار متغيراست .

كنترل و پيشگيري:

كنترل بيماري عمدتاً از طريق جلوگيرياز مواجهه پرندگان ، با ويروسهاي آنفلوانزا، انجام مي شود . هيچ پرنده اي نبايد بهگله هاي در حال رشد وارد شود و از تماس مستقيم يا غير مستقيم پرندگان وحشي مهاجر ووارداتي با گله ، بايد جلوگيري گردد . تخم مرغهايي كه براي جوجه كشي در نظر گرفتهمي شود بايد از گله هاي عاري از آنفلوانزا تهيه شده باشند .

در مناطقي كه بيماري آنفلوانزايپرندگان مشكل ساز بوده است ، خون يا آنتي بادي زرده تخم مرغ ، تحت آزمايشهايسرولوژيكي متداول قرار مي گيرند . اين تلاشها ، تشخيص زود هنگام موارد شيوع راامكان پذير نموده ، سبب مي شود تاساير اقدامات نظير قرنطينه ، زودتر اجرا شود .

احتمال ورود آنفلوانزاي بسيار بيماريزا از راه واردات طيور يا پرندگان ديگر را بايد با قرنطينه كاهش داد .

معمولاً واكسني در دسترس نيست مگرواكسنهايي كه براي منطقه اي خاص كه سويه مشخصي از ويروس آنفلوانزا مشكل ساز است ،ساخته شده باشند . به جهت تنوع آنتي ژنيكي در ميان ويروسهاي آنفلوانزا ، اينواكسنها احتمالاً نمي توانند در مناطق ديگر مورد استفاده قرار گيرند .

درمان:

درمان موثري وجود ندارد اما پرورش خوب، تغذيه مناسب و آنتي بيوتيكهاي وسيع الطيف ممكن است ضايعات حاصل از عفونتهايثانوي را كاهش دهند .

راه هاي انتقال بيماري آنفلوانزاي فوق حاد به انسان:

1.      تماس مستقيم با پرندگان آلوده وبيمار

2.      تماس مستقيم با مدفوع وترشحات پرندگانو وسايل آلوده

3.      ذبح و پركني طيور وماكيان آلودهوبيمار

4.      تنفس هواي آلوده به ويروس

5.      شكار پرندگان يا خريداري پرندگان شكارشده

6.      مراحل آماده سازي قبل ازپخت وخوردن گوشت ، تخم مرغ وساير فرآورده هاي خوراكي پرندگان آلوده به صورتخام و نيم پز

7.      استفاده از مواد خوراكي و آب هايآلوده به فضولات پرندگان

8.      تردد در بازارهاي سنتي خريد وفروشپرندگان زنده

نشانه هاي بيماري در انسان:

نشانه هاي بيماري در انسان شبيه همان آنفلوانزاي فصلي است وليبيماري شديدتر والبته خطرناك تر ايت. تب ، گلو درد و سرفه ، نشانه هاي اصلي ومهمبيماري اند كه مي تواند با بي اشتهايي، تهوع ، استفراغ، اسهال ، احساس كوفتگي(دردهاي استخواني – عضلاني) ، لرز ، سر درد ، احساس ضعف وخستگي ، آب ريزش بيني ،گرفتگي بيني و عطسه همراه باشد.

در صورت پيشرفت بيماري ودرمان نامناسب ، ممكن است ورم و چرككردن شش ها سبب مرگ انسان شود.

دوره نهفتگي بيماري ، يعني مدتي كه طول مي كشد تاويروس وارده به بدن انسان را بيمار كند ، يك تا دو روز است.

منابع :

1 . راهنماي بيماري هاي طيور ، تاليف سي اي وايتمن و اي ايبيكفورد ، ترجمه آقايان دكتر محمد حسين بزرگمهري، دكتر بهرام شجاعدوست، دكترعليرضا اكبري، دكتر غلامعلي كليدري، دكتر نريمان شيخي، انتشارات سازمان اقتصاديكوثر، چاپ اول، تهران ، 1375